BAŞ DÖNMESİ (VERTİGO)

Baş dönmesi birçok organa ve bunlardaki rahatsızlıklara bağlı olabilir ve beraberinde ciddi sonuçlar getirebilir.

Denge Nasıl Sağlanır: 

Bu konuda rol oynayan organ ve sistemler arasında beyin, omurilik, iç kulak (labirent), gözler, eklem ve kaslar sayılabilir. Bu organları etkileyen herhangi bir hastalık baş dönmesi ile birlikte o organa ait diğer belirtilerin ortaya çıkmasına neden olabilir. 

Sebepleri başlıca şunlardır: 

- Üst solunum yolu enfeksiyonları 
- Pozisyona bağlı baş dönmesi 
- Vestibüler nörinit (denge ile ilgili sinyalleri beyne ulaştıran sinirin iltihaplanması) 
- Kronik orta kulak iltihapları 
- İç kulaktaki tümör yapılı hastalıklar 
- Meniere hastalığı (iç kulaktaki sıvıların dengesinin bozulması) 
- Menenjit gibi ateşli hastalıkların iç kulağı etkilemesi 

Nasıl tedavi edilir ? 

Baş dönmesi kendisi bir hastalık olmayıp başka hastalığın belirtisi olduğu için öncelikle asıl sebebin tedavisi gerekir. Baş dönmesi eğer pozisyonel baş dönmesi (BPPV) ise bunun tedavisi doktorunuzun size muayene sırasında uygulayacağı bazı manevralarla olmaktadır. Bu manevralar iç kulaktaki bazı partiküllerin yerine oturmasını sağlamaktadır. Diğer sebeplerde ilaç tedavisi kullanmak gerekebilir. Bazı şiddetli başdönmesi olgularında hastaneye yatış gerekebilir. İlaç tedavisine cevap vermeyen Meniere hastalığı'nda da nadiren ameliyat yapılır. 

KULAK ÇINLAMASI (TİNNİTUS)

Hastanın dışarıdan herhangi bir sesli uyaran olmaksızın anormal ses algılanması olarak tanımlanır.

Tinnitusun Nedeni Nedir? 

Sesin sadece hasta tarafından duyulduğu subjektif tinnitusun birçok olası nedeni vardır. Kulak kiri geçici bir süre tinnitus yapabilir. Bunun yanında orta kulakta sıvı birikmesi, kulak zarında delinme, enfeksiyon ve orta kulaktaki kemiklerin eklem yerlerinin sertleşmesi gibi daha önemli nedenler de olabilir. Tinnitus baş ve boyun bölgesindeki damar genişlemeleri (anevrizma) veya denge ve işitmeyi sağlayan sinirden kaynaklanan bir tümörden (akustik nörinom) dolayı da olabilir. Bu problemlerde işitme kaybı da vardır. Yüksek veya düşük tansiyon, tümör, şeker hastalığı, tiroid problemleri, baş ve boyun bölgesine gelen darbeler ve birçok diğer nedenler: bazı ilaçlar tinnitusa neden olabilir. Yaş büyüdükçe sinirlerde yaşlanır. Bu da beraberinde tinnitusu getirir. Kulaklıkla yüksek şiddette müzik dinlemek hem tinnitus hem işitme kaybı problemlerini beraberinde getirir.

Tedavi: 

Tinnitusta belirgin bir etyoloji ortaya konabilirse tedavi etyolojiye yöneliktir. Ancak genellikle etyoloji belirlenemediği için semptomatik tedavi uyguanır. Objektif tinnituslu hastalar tedavi yaklaşımları ile zamanla düzelir. Subjektif tinnitus sistemik hastalık varlığında ilaç tedavisine iyi yanıt verir.
Kulak çınlaması için herhangi bir tedaviye başlamadan önce, Kulak Burun Boğaz uzmanı tarafından muayene olmanız önerilir.

DIŞ KULAK İLTİHABI

Tanım:

Dış kulak kanalının tahriş olması ve iltihaplanması halidir.

Belirtiler:

- Dış kulak kanalının kaşınması
- Kulak ağrısı
- Kulakta akıntı olması
- Kulakta tıkanıklık.

Nedenler:

• Kirli sularda yüzmek
• Kulağı kaşımak, karıştırmak
• Kulak içinde yabancı cisim olması
• Alerji
• Kulak yıkanması

Kulak kirini özellikle pamuklu çubuklarla veya küçük nesnelerle temizlemeye çalışmak kulak yolu derisini tahriş edip hasar verebilir. Bu hasarlı dokuya mikroplar kolaylıkla yerleşerek hastalık oluşturur. Bazen orta kulak enfeksiyonu veya soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu enfeksiyonları sırasında da olabilir. Kulağın nemli olması sulu ortamı seven pseudomonas gibi bakterilerle enfeksiyona yatkınlık yaratır. Diğer bakteriler ve mantarlar da dış kulakta enfeksiyona neden olabilirler. Kulak ağrısı, kulak kepçesinin hareketleriyle şiddetlenebilir. 

Semptomlar:

• Dış kulakta kaşıntı 
• Kulak akıntısı ( sarı, sarı-yeşil, iltihaplı veya kötü kokulu) 
• Kulak ağrısı
• Kulakta tıkanıklık

Muayene ve Testler:

• Doktorunuz muayene sırasında kulaklarınızın içine bakar. Kulak ve kulak yolu kızarık ve şiş görünür 
• Kulak derisi pullu ve döküntülü görülebilir 
• Dış kulak yoluna dokunmak veya hareket ettirmek ağrıyı arttırır. Dış kulak yolundaki şişlikten dolayı, doktorun kulak zarını gözlemlemesi zorlaşabilir. Doktor, dış kulak yolundaki akıntıdan örnek alarak herhangi bir bakteri veya mantarı tanımlamak için laboratuvara gönderebilir.

Tedavi:

Tedavinin amacı enfeksiyonu ortadan kaldırmaktır. Tedavide;

• Antibiyotik içeren kulak damlaları.
• Mantarlar için antimikotikler.
• Ağrı kesiciler
• Sistemik antibiyotikler kullanılabilir.

Kulak yolundaki akıntı temizlenmelidir. Bu işlem ilaçların etkili olmasını kolaylaştırır. Kulak kanalı çok şiş ise dış kulak yoluna ilaç ile ıslatılmış pamuk parçası tampon şekline getirilip dış kulak kanalına yerleştirilebilir. Ağrı ciddiyse ağrı kesici kullanılabilir. Kulağa sıcak bir şey uygulanması ağrıyı azaltabilir. 

Hastalık Seyri:

Dış kulak yolu iltihabı tedaviye iyi yanıt verir ancak tedavi edilmezse, komplikasyonlara yol açabilir. Şeker hastalığı gibi altta yatan problemi olan bazı hastalarda, hastalık kemiğe ve çevresel yumuşak dokulara yayılabilen ciddi komplikasyonlara sebep olabilir. 

Önlenmesi:

Önlenebilir bir hastalıktır. Kirli suda yüzmeyin. Banyodan ve yüzmeden sonra kulaklarınızı nemli bırakmayın. Kulak kanalının nemli olması enfeksiyon riskini artırır.

KULAK NEZLESİ

Orta kulakta iltihapsız sıvı birikimi

Efüzyonlu otitis media nedir?

Efüzyonlu otitis media, orta kulakta iltihapsız sıvı birikimi anlamına gelir (Efüzyon, sıvı demektir). Genellikle komplikasyon geliştirmeden kendiliğinden iyileşir. Burunun kapatılarak kulağı açma girişimi sonrası orta kulakta sıvı birikimi olan hastalarda bazen rahatlama görülebilir. 

Efüzyonlu otit neden olur?

Orta kulağa normal koşullarda, yutkunma esnasında östaki borusundan hava gelir. Orta kulak efüzyonunda östaki borusu tıkalıdır ve orta kulağa hava gelemez (nezle, grip, geniz eti). Kulak zarı arkasında sıvı birikir ve kulakta tıkanıklık ortaya çıkabilir. 

Yetişkinlerde, bazen uçak seyahati veya dalış sporları sonrası basınç değişikliklerine bağlı, bazen de geniz ve burunu tıkayan çeşitli hastalıklar (burun eğriliği, geniz eti, tümör) nedeniyle oluşabilir.

Efüzyonlu otit nasıl tedavi edilir?

Genellikle kendiliğinden iyileşir. Burun açıcı spreyler ve antibiyotik kullanımı gerekebilir. Tedavi yanında ciklet çiğnenmesi önerilir. İlaç tedavisine rağmen düzelmiyorsa orta kulaktan sıvının cerrahi müdahale ile boşaltılması ve bazen tüp takılması gerekir. Bu müdahale esnasında çocuk geniz eti açısından değerlendirilir ve gerekiyorsa geniz eti de alınır. 

Efüzyonlu otit tedavi edilmezse ne olur?

Eğer dirençli bir sıvı birikimi varsa, sıvının yoğunluğu giderek artar. Orta kulakta oluşan negatif basınç nedeniyle kulak zarı içeriye çöker. Bu durum uzun sürerse zarın yapısı bozulur ve çöküntüler kalıcı hale gelir. Zaman içinde eklenen orta kulak iltihapları ile kulak zarı delinebilir. Bu durumda işitme kaybı artabilir ve kalıcı olabilir. 

ORTA KULAK İLTİHABI

Akut Orta Kulak İltihabı: 

Genellikle bir üst solunum yolları infeksiyonunu takiben infeksiyonun orta kulağa ilerlemesi sonucu akut orta kulak infeksiyonu gelişir. Genel hastalık belirtilerinin yanında kulak ağrısı ve işitmede azalma bulunur. Östaki tüpünün tam gelişmemesi sonucu çocuklarda daha sık görülen bu hastalık iyi tedavi edilmezse ilerler ve orta kulakta iltihap birikir. Daha ileri aşamada ise kulak zarı delinerek iltihaplı bir akıntı oluşur. Uygun bir tedaviyle tamamen iyileşebilen bu enfeksiyon iyi tedavi edilmediğinde veya çok şiddetli bir enfeksiyon varlığında kulak zarındaki bu delik kalıcı hale gelebilir. Böylece kronik orta kulak infeksiyonları (kronik otitis media) gelişir. 

Kronik Orta Kulak İltihabı:

Kulak zarında delinme ve iltihaplı kulak akıntısı ile karakterize enfeksiyonlar yıllar sürebilir ve ilaç tedavilerine direnç gösterirler. İnfeksiyon ilerleyerek orta kulağın tamamına, kafa kemiklerine, boyuna, beyine ve yüz siniri gibi önemli sinirlere yayılabilir. Bu durumda yüz felci, menenjit ve beyin apseleri gibi komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Kronik otitlerin kesin tedavisi cerrahidir. Yapılan ameliyatla iltihaplı bölgeler temizlenir ve kulak zarındaki delik bir yama ile kapatılır. (timpanoplasti ameliyatı). 

KULAK KİRİ (BUŞON)

Dış kulak yolundaki cildin salgısıdır. Bu salgı dışarıdan gelen toz ile diğer partikülleri tutar. Dış kulak yolu cildindeki dışa doğru olan hareketlerle kulak kepçesine doğru atılır. Kulak salgısının koyu olması, tozlu ortamlarda bulunma veya salgının dışarıya atılmasına engel faktörler birikime yol açarlar. 

Kulaklarınızı temizlememelisiniz. Dış kulak yolunun en derin kısmında kulak zarı bulunur. Kulağı temizlemek için sokulacak herhangi bir cisim kulak salgısını zara doğru itebileceği gibi kulak zarına da zarar verebilir. Ucu pamuklu kulak temizleme çubuğu kullanan kişiler, pamuğun ucuna sıvanan salgıyı görünce temizlediklerini düşünürler ancak salgının çoğunu zara doğru itmiştirler. 

Kulak salgısı normalde dışarı atılmasına rağmen bazı durumlarda kulakta birikerek tıkanıklığa yol açar. Buna şunlar neden olur: 

-Hastanın kulağını temizlemek için yabancı cisim sokması 
-Tozlu ve kirli ortamlarda çalışma 
-Dış kulak yolunda darlık nedeniyle buşonun dışarı atılamaması 
-Denize girme veya banyo sırasında dış kulak yolundaki az miktardaki salgının şişmesi 

Kulak tıkandığında öncelikle bir KBB uzmanının muayenesi ve tıkanıklığın gerçekten buşona bağlı olup olmadığı belirlenmelidir. Buşon saptandıktan sonra yapılacak tek şey buşonu çıkarmaktır.

Buşon temizlenmesi periyodik olarak yapılan bir işlem değildir. Ne zaman kulak tıkanıklığı yapacak duruma gelirse o zaman temizlenir. Bu süre bir kaç ay olabileceği gibi temizleme de gerekmeyebilir.

İŞİTME KAYBI

İşitme kayıpları genel olarak üçe ayrılarak incelenirler.

1-İletim tipi işitme kaybı 
2-Sensörinöral işitme kaybı 
3-Mikst işitme kaybı 

Dış kulak ve orta kulakla ilgili hastalıklar genel olarak iletim tipi işitme kaybı yaparken, iç kulak, işitme siniri ve beyinle ilgili hastalıklar sensörinöral tip işitme kaybı yaparlar. Eğer işitme yollarının sadece bir yerinde değil birden fazla bölgesinde hastalık varsa mikst (karışık) tip işitme kaybı ortaya çıkar. 

Dış Kulak İle İlgili Sebepler:

-Kulak kiri (buşon) 
-Dış kulak yolunda yabancı cisim
-Dış kulak yolunun doğumsal kapalı olması
-Dış kulak iltihapları
-Dış kulak tümörleri

Orta Kulak İle İlgili Sebepler:

-Kulak zarı delinmesi 
-Orta kulak iltihabı 
-Orta kulakta basınç düşüklüğü
-Orta kulak kemikçiklerinde kireçlenme 
-Orta kulak tümörleri 

İç Kulak ve İşitme Siniri ile İlgili Sebepler:

-İç kulak iltihabı (labirentit) 
-İç kulaktaki duyma hücrelerinin hasar görmesi 
-Ani işitme kaybı 
-Gürültüye bağlı işitme kaybı 
-Yaşlılığa bağlı işitme kaybı 
-Meniere Hastalığı (iç kulak sıvılarında basınç artışı) 
-İşitme sinirini ilgilendiren tümörler 

Sebebi belirlemek için ilk olarak kulak muayene edilmelidir. Bu muayene sırasında dış kulak veya kulak zarındaki bir hastalık kolayca görülebilir. Kulak zarının görüntüsü özellikle orta kulak iltihaplarında olduğu gibi, orta kulağın durumu hakkında da bilgi verir. Muayenenin normal olduğu durumlarda, işitme kaybı sebebinin daha çok iç kulakla ilgili olabileceği düşünülür ancak bunu belirlemek için bazı tetkikler yapılır. Bu tetkiklerin De belangrijkste odiometri denilen işitme ölçümleridir. Bu ölçümler bize işitme kaybının tipini (iletim, sensörinöral veya mikst), derecesini, hangi frekansların tutulduğunu gösterir. Orta kulak basıncını ölçmek için timpanometri, kulak kemikçiklerindeki kireçlenmeleri gösterebilmek için stapes refleksi, özellikle iç kulakla ilgili işitme kaybının sebebini belirlemek için bilgisayarlı tomografi (CT) veya manyetik resonans (MR) tetkikleri yapılması gerekebilir. 

Dış kulak yolundaki kulak kiri ya da yabancı cisimlerin tedavisi bunların çıkarılmasıdır. Orta kulak iltihapları genellikle antibiyotik ya da diğer ilaçlarla tedavi edilir. Kronik orta kulak iltihaplarında tedavi bazen ameliyattır. Orta kulaktaki stapes kemikçiğinin kireçlenmesine bağlı gelişen otoskleroz adı verilen hastalıkta stapes kemiği çıkarılarak yerine protez takılır. İç kulakla ilgili işitme kayıplarında, işitme kaybı genellikle kalıcıdır. Ancak tümörlere bağlı işitme kayıplarında, işitme feda edilerek tümörün çıkarılması gerekir. 

MENİERE HASTALIĞI

Meniere hastalığı iç kulakta bulunan ve dengeden sorumlu sıvılardaki basınç artışının neden olduğu ve en önemli bulgusunun ataklar halinde baş dönmesi olduğu bir hastalıktır. Her yaşta görülebilmesine rağmen 40 yaş civarında başlaması daha sıktır. %20 civarında iki kulak birden tutulur. 

Meniere hastalığının başlıca belirtileri baş dönmesi, kulak uğultusu, işitme kaybı ve kulakta dolgunluk hissidir. Baş dönmesine bulantı ve kusma eklenebilir. Baş dönmesi ani başlangıçlı, 20 dakika ile 24 saat arasında sürebilen ve bulantı-kusma ile birliktedir. Baş dönmesi başlamadan önce bazen kulakta dolgunluk hissi oluşabilir. Baş dönmesi atakları arasında hasta tamamen normal ya da hafif dengesiz olabilir. 

İşitme kaybı baş dönmesi olduğu dönemde olur. Hastalığın ilk yıllarında baş dönmesi atakları, sonrasında işitme kaybı düzelir fakat ileri yıllarda atak sonrasında da işitme kaybı devam eder. Kulak çınlaması hastadan hastaya değişir ve aralıklı ya da sürekli olabilir. İşitme kaybı ve kulak çınlaması ile beraber kulakta bir dolgunluk ve basınç hissi olabilir. 

Meniere hastalığı olan hastaların kulak muayenesi normal görülür. Baş dönmesi atakları sırasında ise hastada görülebilecek en önemli bulgu nistagmus adı verilen istemsiz göz hareketleridir. Ayrıca baş dönmesinin getirdiği ayakta durma ve yürüme zorluğu, bulantı-kusma saptanabilir. 

Teşhiste baş dönmesinin süresi, sıklığı, derecesi berberinde olan semptomlar hastalığın nedeni hakkında bilgi verirler. Muayene sonrasında yapılacak ilk tetkik odiometri adı verilen işitme testleridir. Meniere hastalığını kuvvetle düşündürecek bir yöntem Gliserol testi'dir. Bilgisayarlı Tomografi veya Manyetik Resonans tetkikleri beyinde veya iç kulaktaki tümör ya da yer kaplayan lezyonları ayırt etmek için kullanılabilir. 

Meniere hastalığının tedavisi 3 bölümde incelenir. 

-Baş dönmesi ataklarının tedavisi 
-Baş dönmesinin önlenmesi